Báo cáo Tình hình lao động, việc làm quý 2/2021 và 6 tháng đầu năm 2021 được Tổng cục Thống kê công bố ngày 6/7 cho thấy, quý 2/2021, cả nước có 12,8 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch COVID-19 bao gồm người bị mất việc làm, phải nghỉ giãn việc/nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập.
Theo ông Nguyễn Trung Tiến, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, làn sóng dịch COVID-19 bùng phát trở lại vào những ngày cuối tháng 4/2021 đã ảnh hưởng đến đà khôi phục việc làm và cải thiện thu nhập của người lao động trong quý 2/2021.
Cụ thể, trong quý 2 và 6 tháng đầu năm 2021, thị trường lao động bị ảnh hưởng nặng nề bởi các đợt bùng phát dịch COVID-19 lần thứ 3 và thứ 4. Thị trường lao động chưa có dấu hiệu khả quan với số người có việc làm quý 2 giảm, tỉ lệ người thất nghiệp, thiếu việc làm, lao động làm việc trong khu vực phi chính thức tăng lên.
Nhiều lao động bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19
Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên trong quý 2 là 51,1 triệu người, tăng 44.700 người so với quý trước, tăng 1,7 triệu người so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù vậy, so với cùng kỳ năm 2019 khi chưa có dịch bệnh, lực lượng lao động thấp hơn 304.000 người.
Cũng theo Tổng cục Thống kê, số người có việc làm trong quý 2 năm nay là 49,9 triệu người, giảm 65.000 người so với quý trước, tăng 1,8 triệu người so với cùng kỳ năm trước.
Trong khi số lao động thiếu việc làm được ghi nhận là 1,1 triệu người, tăng 173.500 người so với cùng kỳ năm trước. Tỉ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi là 2,6%, tăng 0,38% so với cùng kỳ năm trước.
Sự bùng phát nhanh hơn, mạnh hơn, khó kiểm soát hơn của dịch COVID-19 lần thứ 4 đã làm tỉ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi của khu vực thành thị tăng 2,8%, cao hơn so với khu vực nông thôn tăng khoảng 2,49%.
Đáng chú ý, lao động khu vực thành thị chịu thiệt hại nhiều so với hơn khu vực nông thôn. Có 21,9% lao động khu vực thành thị bị ảnh hưởng xấu, trong khi đó con số này ở nông thôn là 14,3%.
Gần một nửa (48,1%) tổng số người thất nghiệp cho biết công việc của họ bị bệnh dịch gây hại (tăng 11,8 điểm phần trăm so với quý trước). Khoảng 22,6% số người đang có việc làm cho biết họ chịu tác động xấu bởi đại dịch (tăng 7,1% điểm phần trăm so với quý trước).
Lao động có việc làm trong khu vực nông lâm nghiệp và thủy sản ít chịu tác động xấu của đại dịch nhất, chỉ có với 8,9% lao động trong khu vực này cho biết họ chịu ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch. Đứng thứ hai là lao động làm việc trong khu vực công nghiệp và xây dựng với 24,6% bị ảnh hưởng. Lao động trong khu vực dịch vụ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với tỷ lệ 30,6%.
Theo ông Phạm Hoài Nam, gần một nửa (48,1%) tổng số người thất nghiệp cho biết công việc của họ bị bệnh dịch ảnh hưởng tiêu cực (tăng 11,8% so với quý trước). Khoảng một phần năm (22,6%) số người đang có việc làm cho biết họ chịu tác động xấu bởi đại dịch (tăng 7,1% so với quý trước). Cuối cùng, trong số 23,5 triệu người từ 15 tuổi trở lên không tham gia hoạt động kinh tế, 3,8% cho biết phải chịu tác động tiêu cực bởi đại dịch (giảm 0,5% so với quý trước).
Trong quý 2, số người có việc làm phi chính thức là 20,9 triệu người, tăng 251.400 người so với quý trước và tăng 1,4 triệu người so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức quý 2 là 57,4%, tăng 0,3 % so với quý trước và tăng 1,6 % so với cùng kỳ năm trước.
“Quý 2 là quý ghi nhận tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức cao nhất so với các quý khác trong vòng 3 năm trở lại đây. Điều này chứng tỏ những diễn biến khó lường của dịch COVID-19 đã không chỉ tước đi cơ hội có việc làm của 1,8 triệu lao động mà còn đẩy 1,4 triệu lao động khác rơi vào trạng thái dễ bị tổn thương do không có việc làm chính thức", ông Phạm Hoài Nam nói.
Những con số thông kê về tình hình lao động, việc làm quý 2 đã phản ánh những khó khăn và biến động của nền kinh tế và thị trường lao động trong thời gian qua. Những khó khăn này là thách thức rất lớn đối với các nỗ lực của Chính phủ trong việc hoàn thành mục tiêu kép vừa phát triển kinh tế vừa chiến thắng đại dịch.
Để ngăn chặn tình trạng đứt gãy chuỗi sản xuất, ông Phạm Hoài Nam kiến nghị cần đẩy nhanh tốc độ tiêm vaccine để đạt được miễn dịch cộng đồng, đặc biệt ưu tiên cho các lao động tuyến đầu, lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất để duy trì sản xuất.
Ngoài ra, một trong những giải pháp để giải quyết việc làm cho người lao động chính là nâng cao vai trò của hệ thống trung tâm dịch vụ việc làm trên cả nước nhằm tăng cường kết nối cung-cầu lao động, tạo niềm tin cho người lao động về cơ hội có việc làm, rút ngắn thời gian tìm việc của người lao động, thời gian tuyển dụng của người sử dụng lao động, tăng tỷ lệ tham gia lực lượng lao động.
Ông Nguyễn Trung Tiến, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho rằng cách điều hành, tiếp cận chống dịch của Chính phủ trong năm 2021 đã thay đổi theo hướng tập trung khoanh vùng dập dịch ở nơi dịch xảy ra, ở nơi ít xảy ra dịch vẫn tạo điều kiện để phát triển kinh tế-xã hội. Nhờ sự thay đổi này nên việc làm của người dân trong 6 tháng đầu năm bị ảnh hưởng nhưng không nặng nề như năm 2020.
Nhằm tháo gỡ khó khăn cho thị trường lao động trong bối cảnh đại dịch vẫn còn diễn biến khó lường, Tổng cục Thống kê đề nghị cần tập trung vào 5 giải pháp .
Thứ nhất: Tiếp tục thực hiện kiên định mục tiêu kép, vừa quyết liệt phòng chống dịch hiệu quả, vừa tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp và người lao động. Đẩy nhanh tốc độ tiêm vaccine để đạt được miễn dịch cộng đồng, đặc biệt ưu tiên cho các lao động tuyến đầu, lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất để duy trì sản xuất, ngăn chặn tình trạng đứt gãy chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu.
Thứ hai: Chủ động và tích cực triển khai hiệu quả 12 chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19, ưu tiên chú trọng thực hiện tốt chính sách hỗ trợ cho người lao động tạm hoãn hợp đồng, nghỉ việc không lương, ngừng việc, chấm dứt hợp đồng và hỗ trợ đào tạo duy trì việc làm cho người lao động.
Thứ ba: Có các chương trình, chính sách khuyến khích thanh niên và lao động trẻ, đặc biệt là những người không có việc làm, không tham gia học tập đào tạo tích cực học tập nâng cao trình độ để sẵn sàng chủ động gia nhập thị trường lao động với hành trang là các kỹ năng cần thiết đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế trong thời đại kỷ nguyên số 4.0.
Thứ tư: Nâng cao vai trò của hệ thống Trung tâm dịch vụ việc làm trên cả nước nhằm tăng cường kết nối cung – cầu lao động, tạo niềm tin cho người lao động về cơ hội có việc làm, rút ngắn thời gian tìm việc của người lao động, thời gian tuyển dụng của người sử dụng lao động, tăng tỷ lệ tham gia lực lượng lao động, góp phần tăng trưởng và giải quyết việc làm cho người lao động.
Thứ năm: Tập trung hỗ trợ nhiều hơn đến đối tượng yếu thế trong xã hội (công nhân, buôn bán nhỏ, lao động phi chính thức,…) vì đây là những đối tượng dễ bị tổn thương khi việc thực hiện giãn cách xã hội, bằng những hỗ trợ thiết thực; để giảm thiểu những tác động tiêu cực về mặt xã hội.
