Thầu là trúng đó với tỉ lệ tiết kiệm tượng trưng
Theo dữ liệu thu cho thấy các dự án mua sắm trang thiết bị do Trung tâm tư vấn và Dịch vụ tài chính là bên mời thầu; Sở Tài chính tỉnh Thái Bình làm chủ đầu tư có tình trạng một số doanh nghiệp liên tục nằm trong danh sách trúng thầu.
Theo khảo sát, từ năm 2018 đến nay, tại tỉnh Thái Bình, Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A (thành lập ngày 21/11/2005, có trụ sở chính tại số 41, đường Lê Lợi, tổ 19, phường Lê Hồng Phong, TP Thái Bình, tỉnh Thái Bình. Ngành nghề kinh doanh chính là lập trình máy vi tính; người đại diện pháp luật là ông Trần Văn Long) có tham gia 12 gói thầu, trong đó đã trúng thầu 8 gói, trượt thầu 1 gói, 3 gói chưa có kết quả. Tất cả các gói thầu mua sắm này đều có nguồn vốn từ kinh phí ngân sách Nhà nước, quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, nguồn thu viện phí, học phí của cơ quan, tổ chức, đơn vị. Trong đó, doanh nghiệp này đã tham gia và trúng 4 gói thầu của bên mời thầu là Trung tâm Tư vấn và Dịch vụ tài chính (Sở Tài chính tỉnh Thái Bình). Đáng chú ý, hình thức lựa chọn nhà thầu là đấu thầu rộng rãi nhưng gần như chỉ có duy nhất Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A tham dự và trúng thầu.
Thậm chí có gói thầu chỉ duy nhất doanh nghiệp này tham dự và trúng thầu, cùng với đó là tỉ lệ tiết kiệm mang tính tượng trưng và giá sản phẩm trúng thầu có biểu hiện giá cao hơn so với giá thị trường.
Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A và Liên doanh Công ty HPEC Việt Nam và Công ty Thành Ngân
Đơn cử, "gói thầu số 03: Mua sắm tập trung máy in, máy chiếu, máy photocopy đợt 1 năm 2018" có giá 2.164.240.000 đồng, Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A trúng thầu với giá 2.142.632.000 đồng theo quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu số 27/QĐ-TT ngày 26/4/2018 do ông Phạm Xuân Hán giám đốc Trung tâm tư vấn và Dịch vụ tài chính ký.
Cũng trong năm 2018, ông Hán tiếp tục ký quyết định số 35/QĐ-TT phê duyệt kết quả lựa thầu "gói thầu số 03: Mua sắm tập trung máy in, máy chiếu, máy photocopy đợt 2 năm 2018" cho Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A trúng thầu với giá 1.686.900.000 đồng. Theo hồ sơ cho thấy, ở gói thầu này, Trung tâm tư vấn và Dịch vụ tài chính mời thầu với giá 1.689.540.000 đồng, tỉ lệ tiết kiệm chỉ đạt hơn 2.640.000 đồng, tương đương 0,1%.
Trong năm 2019, Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A tiếp tục được "xứng tên" tại "gói thầu số 03: Mua sắm tập trung thiết bị máy in, máy chiếu, máy photocopy năm 2019" với giá 3.571.590.000 đồng, giá mời thầu là 3.586.900.000 đồng.
Sang năm 2020, ông Lê Trọng Hiếu – Phó giám đốc Trung tâm tư vấn và Dịch vụ tài chính ký quyết định 31/QĐ-TT ngày 29/4/2020, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu "gói thầu số 02: Mua sắm tập trung máy tính đợt 1 năm 2020" có giá 8.600.120.000 đồng, Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A trúng với giá 8.202.400.000 đồng.
Nhà nước không tiết kiệm được ngân sách, doanh nghiệp hưởng lợi lớn
Ngoài ra, theo phản ánh tại các gói thầu do Trung tâm Tư vấn và Dịch vụ tài chính (Sở Tài chính tỉnh Thái Bình) làm chủ đầu tư/bên mời thầu, nhiều danh mục hàng hóa có giá trúng thầu cao hơn rất nhiều so với giá thị trường. Điển hình như, ở gói thầu số 03: Mua sắm tập trung máy móc, thiết bị văn phòng đợt 1 năm 2020, sản phẩm Máy photocopy loại 1, nhãn hiệu Fuji Xerox DocuCentre S2320 CPS, xuất xứ Trung Quốc, có giá trúng thầu là 35.500.000đ/chiếc nhưng giá thị trường chỉ khoảng 21.200.000đ/chiếc. Hay sản phẩm Máy photocopy loại 2, nhãn hiệu Canon IR2525W, xuất xứ Thái Lan, có giá trúng thầu là 54.000.000đ/chiếc nhưng giá trên thị trường chỉ khoảng 41.990.000đ/chiếc. Tương tự, sản phẩm Máy photocopy loại 3, nhãn hiệu Canon IR2530W, xuất xứ Thái Lan, có giá trúng thầu là 67.500.000đ/chiếc nhưng giá trên thị trường chỉ khoảng 47.500.000đ/chiếc.
Gói thầu liên danh Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A và Công ty Cổ phần HPEC Việt Nam trúng.
Ngoài máy photocopy, nhiều danh mục hàng hóa của gói thầu trên như các sản phẩm điều hòa nhãn hiệu LG V10ENW, LG V13ENS, LG V18ENF, LG V24ENF, LG B18END, LG B24END được Trung tâm Tư vấn và Dịch vụ tài chính (Sở tài chính tỉnh Thái Bình) phê duyệt cũng có giá trúng thầu cao hơn nhiều so với giá thị trường…
Cặp doanh nghiệp song hành đấu thầu
Đáng chú ý, trong các gói thầu mà Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A tham dự và trúng thầu, luôn có sự “đồng hành” của Công ty CP H-PEC Việt Nam. Đôi khi, 2 doanh nghiệp này lại “cùng tiến – cùng lui”, hoặc liên danh để cùng trúng thầu, nhưng có khi lại là đối thủ “so găng” kịch liệt.
Đơn cử, trên vai trò liên danh, tại gói thầu Mua sắm trang thiết bị phòng học ngoại ngữ, bổ sung máy vi tính cho các trường phổ thông năm 2019 do Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thái Bình mời thầu, liên danh Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A và Công ty CP H-PEC Việt Nam được chọn trúng thầu với giá 12.698.868.000đ (gói thầu này có giá là 12.719.676.000đ). Một gói thầu có giá trị gần 13 tỷ đồng nhưng tỷ lệ tiết kiệm chỉ đạt hơn 20 triệu đồng.
Tại gói thầu này, Công ty CP kỹ thuật và công nghệ Việt Nam trượt thầu do không đáp ứng yêu cầu về hợp đồng tương tự (về chủng loại); không đáp ứng yêu cầu về khả năng bảo hành, bảo trì, duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa, cung cấp phụ tùng thay thế; không có đủ nhân sự chủ chốt thực hiện gói thầu. Liên danh Công ty CP thương mại và dịch vụ NakiO và Công ty TNHH thiết bị nghe nhìn Trường Thịnh không trúng thầu do không chứng minh được có đủ số lượng, giá trị hợp đồng tương tự; không chứng minh được khả năng huy động nhân sự chủ chốt thực hiện gói thầu. Công ty CP đầu tư P&T trượt thầu do không có đủ nhân sự chủ chốt thực hiện gói thầu.
| Vụ án xôn xao vì thao túng đấu thầu đất liên quan đến cặp vợ chồng Dương Đường tại Thái Bình Nguyễn Thị Dương, vợ Đường "Nhuệ" 40 tuổi, cùng Phạm Văn Hiệp, 34 tuổi, Giám đốc Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Thái Bình thuộc Sở Tư pháp; Vũ Gia Thành, 43 tuổi, đấu giá viên Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh thuộc Sở Tư pháp; Trịnh Thị Minh Thúy, 50 tuổi và Hà Văn Dũng, 36 tuổi, là Trưởng phòng và nhân viên của Trung tâm Phát triển quỹ đất và kỹ thuật tài nguyên, Sở Tài nguyên và Môi trường vừa bị Công an tỉnh Thái Bình đề nghị truy tố về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, theo khoản 1 điều 356 Bộ luật Hình sự 2015. Đây là một trong ít vụ việc liên quan đến thao túng đấu thầu đã được điều tra, đưa ra ánh sáng để đảm bảo tính công minh của pháp luật và trong sáng trong đấu thấu. |
|---|
Mặt khác, ở gói thầu Mua sắm bổ sung máy tính, thiết bị dạy học ngoại ngữ cho các trường phổ thông do Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thái Bình làm chủ đầu tư/bên mời thầu có giá là 17.318.322.000đ. Kết quả mở thầu ngày 24/4/2021 cho thấy, chỉ có một nhà thầu tham dự là liên danh Công ty CP H-PEC Việt Nam và Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A. Gói thầu này hiện chưa có kết quả lựa chọn nhà thầu.
Tuy nhiên, tại gói thầu số 03: Mua sắm tập trung máy móc, thiết bị văn phòng đợt 1 năm 2020 do Trung tâm Tư vấn và Dịch vụ tài chính (Sở Tài chính tỉnh Thái Bình) mời thầu, liên danh Công ty CP H-PEC Việt Nam và Công ty TNHH thương mại Thành Ngân lại là đơn vị được duyệt trúng thầu với giá 6.704.583.000đ (giá gói thầu là 6.754.595.000đ). Tại gói thầu này, Công ty TNHH máy tính Toàn Cầu Q&A xếp thứ 2 và bị loại.
Ở một diễn biến khác khi công bố gói thầu Mua sắm bố sung máy tính, thiết bị dạy học ngoại ngữ cho các trường phổ thông có số TBMT 20210407093 chỉ có 1 nhà thầu tham dự là Liên danh Công ty cổ phần H-PEC Việt Nam và Công ty TNHH Máy tính Toàn Cầu Q&A nhưng vì một lý do gì đấy sở GĐ và ĐT tỉnh Thái Bình đã ra quyết định SỐ 301/QĐ-SGDĐT ngày 28/04/2021 hủy gói thầu số 01: Mua sắm bố sung máy tính, thiết bị dạy học ngoại ngữ cho các trường phổ thông. Và sau đó ngày 31/05/2021 sở GĐ và ĐT tỉnh Thái Bình lại ra quyết định SỐ 361/QĐ-SGDĐT phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu và nhà thầu Liên danh Công ty cổ phần H-PEC Việt Nam và Công ty TNHH Máy tính Toàn Cầu Q&A đã trúng thầu với giá dự thầu là 17.229.530.000 đ tiết kiệm được 8.879.200 tương đương 0.51%.
Gần đây nhất, ngày 5/5/2021, liên danh Công ty CP H-PEC Việt Nam và Công ty TNHH thương mại Thành Ngân tiếp tục được Trung tâm Tư vấn và Dịch vụ tài chính (Sở Tài chính tỉnh Thái Bình) lựa chọn trúng thầu gói thầu số 01: Mua sắm tập trung thiết bị tin học, máy văn phòng đợt 1 năm 2021 với giá 8.678.850.000đ (giá gói thầu là 8.801.250.000đ)…
Kinh nghiệm nhận định "quân xanh, quân đỏ" khi tham gia đấu thầu
Hiện tượng “quân xanh, quân đỏ” đang là tác nhân làm hư hại, méo mó công tác đấu thầu, gây ra nhiều cuộc thầu “nội bộ” thiếu tính cạnh tranh. Những hành vi này diễn ra vô cùng tinh vi, biểu hiện là hai hay nhiều nhà thầu luôn đi kèm với nhau, bám sát nhau trong nhiều gói thầu, lúc thắng, lúc thua nhưng luôn có chủ đích và luôn nằm trong kế hoạch.
“Quân xanh, quân đỏ” là gì?
Quân xanh là quân giả, làm nhiệm vụ lót đường. Nhà thầu quân xanh là nhà thầu "tham gia để trượt". Quân đỏ là là nhà thầu được sắp xếp để trúng thầu. Ví dụ: các nhà thầu quân xanh bỏ giá cao cho trượt thầu, để nhà thầu quân đỏ trúng thầu.
Vấn nạn “quân đỏ - quân xanh” còn dai dẳng
Tình trạng nhà thầu bị loại bởi Hồ sơ dự thầu (HSDT) không đủ tư cách hợp lệ cũng chẳng còn là xa lạ gì, số lượng nhà thầu dự thầu “cho vui” hay “dự cho đủ" điều kiện mở thầu cũng ngày càng nhiều. Lý do mà nhiều nhà thầu bị loại thường nằm ở những điều kiện sơ đẳng, tối thiểu nhất như HSDT không hợp lệ hoặc không có bảo lãnh dự thầu, hồ sơ không niêm phong, đơn dự thầu cũng không hợp lệ…
Nhưng, nhà thầu không phải là người nông dân, lại càng không phải là anh học trò. Việc bị loại bởi lý do HSDT không đáp ứng về tư cách hợp lệ thì liệu có phải nhà thầu hoàn toàn ngây ngô đến mức “vô can” chăng? Bởi không một nhà thầu đàng hoàng nào đi dự thầu lại để bị loại vì những lý do “lông gà vỏ tỏi” này cả.
Vậy thì chỉ có chuyện nhà thầu này tham dự với mục đích làm quân xanh cho nhà thầu khác, đôi khi còn có sự tiếp tay của bên mời thầu để “dựng nên một vở kịch” trong đấu thầu. Như vậy, đối với những gói thầu này, tính minh bạch và hiệu quả cũng như sự cạnh tranh lành mạnh là không tồn tại và hậu quả của nó lại ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà thầu sạch. Và chắc chắn giá trúng thầu sẽ cực kỳ cao và gần sát với giá gói thầu được phê duyệt.
Làm sao để hạn chế vấn nạn “quân xanh” trong đấu thầu?
Tính đến hết năm 2017, những thông tin về các nhà thầu vi phạm đã bị “bêu tên” trên trang Mua Sắm Công và được công khai rộng rãi. Tuy vậy kể từ 01/01/2018 đến nay, danh sách này vẫn chưa được cập nhật. Chính vì thế, “quân xanh” trong đấu thầu vẫn còn “đất sống”, thậm chí “sống” tốt bởi vẫn còn tình trạng nhà thầu cấu kết với nhau hoặc nhiều chủ đầu tư móc nối với nhà thầu hay nhắm mắt làm ngơ khiến “mảnh đất” thiếu cạnh tranh, thiếu minh bạch trong đấu thầu ngày càng màu mỡ.
Tuy nhiên, để giới truyền thông hay cơ quan chức năng biết đâu là nhà thầu quân xanh để có những lời khuyên tốt cho nhà thầu sạch là việc thực sự khó khăn, bởi phải có những biện pháp hiệu quả mới có khả năng “chỉ mặt bêu tên”. Nếu như nhà thầu vẫn cố tình lách luật bằng cách “sơ ý” sai sót “một vài chi tiết” dẫn đến việc không đủ tư cách hợp lệ thì tình trạng quân xanh quân đỏ vẫn còn tồn tại và khó có thể kiểm soát.
Theo các chuyên gia, một số gợi ý sau có thể giúp đơn vị dự thầu cũng như nhà thầu đọc vị được có hiện tượng quân xanh, quan đỏ hay không:
- Phân tích quan hệ giữa nhà thầu với các bên mời thầu bằng cách: Xem nhà thầu tham gia những gói thầu nào? Xem nhà thầu hay quan hệ với các bên nào?
- Phân tích quan hệ giữa bên mời thầu với các nhà thầu.
- "Soi" quan hệ giữa các nhà thầu với nhau.
