Thời gian qua, các cơ quan chuyên môn và cơ quan điều tra đã phát hiện hàng loạt vụ sản xuất mua bán xăng dầu giả, kém chất lượng tại một số tỉnh thành. Nhiều đối tượng buôn xăng giả đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Tình trạng sản xuất mua bán xăng giả, kém chất lượng, sai quy chuẩn vẫn tiếp tục diễn ra bất chấp sự chỉ đạo từ các cơ quan trung ương. Theo một số ý kiến đánh giá, đôi khi cách xử lý còn chưa đồng nhất hay bởi khung pháp lý thiếu rõ ràng nên các doanh nghiệp sản xuất, mua bán lợi dụng để lách luật. Một phần là do sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm, thậm chí là cấu kết của những người thực thi công vụ.
Mới đây, Đoàn liên ngành kiểm tra chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tỉnh Ninh Bình mở đợt kiểm tra đột xuất cửa hàng xăng dầu Thơm Nguyên (thuộc Công ty TNHH Nguyên Thơm ở xã Khánh Thành, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình). Qua đó, đoàn liên ngành phát hiện 6.600 lít xăng có dấu hiệu nghi vấn về chất lượng. Trong đó có 3.000 lít xăng Ron 95 và 3.600 lít xăng E5 Ron 92.
Xử phạt cửa hàng xăng dầu Thơm Nguyên (thuộc Công ty TNHH Nguyên Thơm) gần 400 triệu đồng (ảnh Cục Quản lý thị trường Ninh Bình).
Đoàn đã lấy mẫu xăng của của cửa hàng và mang đi kiểm nghiệm tại Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng I. Kết quả cho thấy: Trị số Octan của mẫu xăng Ron 95 92,8 - không đạt yêu cầu theo quy định tối thiểu là 95. Chỉ số hàm lượng Etanol của mẫu xăng E5 Ron 92 là không phát hiện (<0,2).
Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 1:2015/BKHCN, xăng E5 phải có hàm lượng etanol từ 4% đến 5% theo thể tích. Theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP, hàng giả là: Hàng hóa có ít nhất một trong các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản hoặc định lượng chất chính tạo nên giá trị sử dụng, công dụng của hàng hóa chỉ đạt mức từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định tại quy chuẩn kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng hoặc ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa…”.
Trong khi mẫu xăng E5 được lấy tại cửa hàng xăng dầu Thơm Nguyên lại không có etanol, đồng nghĩa với việc xăng này có dấu hiệu là hàng giả. Ước tính theo giá xăng E5 Ron92 thời điểm đó là hơn 16.000 đồng, giá trị 3.600 lít xăng bị phát hiện là gần 60 triệu đồng.
Theo Bộ luật hình sự, người sản xuất, buôn bán hàng giả có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự phạt tù 1 đến 5 năm nếu hàng giả trị giá từ 20 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng tính theo giá bán, giá niêm yết, giá ghi trong hóa đơn.
Tuy nhiên ngày 22/4, ông Trần Song Tùng (Phó chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình) lại ký Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH Nguyên Thơm 365.940.000 đồng về hành vi bán hàng hóa có chất lượng không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng". Hành vi này được quy định theo Nghị định 119/2017/NĐ-CP xử phạt hành chính về lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng sản phẩm hàng hóa.
Đoàn kiểm tra tiến hành lấy mẫu xăng cửa hàng xăng dầu Thơm Nguyên (thuộc Công ty TNHH Nguyên Thơm) để gửi kiểm nghiệm chất lượng (Ảnh Cục Quản lý thị trường Ninh Bình)
Quyết định xử phạt hành chính của tỉnh được đưa ra trên cơ sở đề xuất của ông Trần Duy Tuấn (Cục trưởng Cục QLTT tỉnh Ninh Bình)
Nếu chiếu theo quy chuẩn, số xăng dầu nói trên bị coi là có dấu hiệu làm giả và có thể xem xét trách nhiệm hình sự. Vì sao vụ việc lại được quyết định xử lý về mặt hành chính?
Một vấn đề quan trọng khác: Đoàn kiểm tra liên ngành cũng đã xác định được: 6.600 lít xăng kém chất lượng và có dấu hiệu hàng giả nói trên nhập từ Công ty Cổ phần Tập đoàn 68 (ở tổ 7 phường Thanh Tuyền, TP Phủ Lý, tỉnh Hà Nam), do ông Nguyễn Đức Cường làm Tổng giám đốc.
Vụ việc tại cây xăng của Nguyên Thơm được Tổng cục QLTT và Cục QLTT tỉnh Ninh Bình công bố trên website ngành. Vậy nhưng từ khi phát hiện vụ việc đến nay, chưa thấy các cơ quan này nói đến việc kiểm tra xử lý Công ty Cổ phần Tập đoàn 68 để truy nguồn gốc hàng hóa kém chất lượng và có dấu hiệu làm giả như thế nào.
Một số hóa đơn chứng từ thể hiện giá xăng Công ty Cổ phần Tập đoàn 68 xuất cho Công ty TNHH Nguyên Thơm rẻ hơn giá bán tới 2.000 đồng/lít.
Giá xăng Ron 95 niêm yết tại thời điểm đó là 19.180 đồng/lít và E5 Ron 92 là 17.900 đồng/lít. Trong khi đó, Công ty CP Tập đoàn 68 bán cho Công ty Nguyên Thơm 17.130 - 17.180 đồng/lít xăng Ron95; 16.020 đồng/lít xăng E5 Ron92. Thậm chí có thời điểm giá xăng nhập vào còn rẻ hơn.
Theo tìm hiểu, giá xăng dầu phân phối và bán lẻ chỉ chênh nhau vài trăm đồng/lít. Mức chênh 2.000 đồng là điều khó xảy ra.
Nói thêm về ông Trần Duy Tuấn (nguyên Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Ninh Bình) được Bộ Công Thương bổ nhiệm giữ chức vụ Cục trưởng Cục QLTT tỉnh Ninh Bình vào đầu tháng 2/2021. Trước đó, ông Trần Duy Tuấn chưa từng công tác trong lực lượng QLTT, chưa nắm bắt được địa bàn của tỉnh Ninh Bình và lĩnh vực của lực lượng QLTT.
Một chuyên gia kinh tế cho rằng, hiện sự giám sát của các cơ quan còn chưa chặt chẽ. Xử lý xăng giả phải làm rõ trách nhiệm thuộc về ai. Nhưng phải thấy rằng sự giám sát, phối hợp giữa các đơn vị, cơ quan còn lỏng lẻo.
Tình trạng xăng giả cũng dấy lên câu hỏi trách nhiệm quản lý hệ thống kinh doanh xăng dầu. Theo một thương nhân, xăng là mặt hàng kinh doanh thiết yếu, đã được tính các mức phí thuế và lợi nhuận vào giá. Nếu làm giả hay nhập lậu đều khiến Nhà nước thất thoát số tiền khổng lồ. Cùng với đó, người tiêu dùng là đối tượng phải chịu thiệt thòi khi bỏ tiền ra nhưng phải sử dụng những loại hàng hóa có chất lượng tồi tệ.
